ბრიტანეთში პოეტ-ლაურეატის თანამდებობის გაუქმებას ითხოვენ
ბრიტანეთშიც კი მივიდნენ იმ დასკვნამდე, რომ სამეფო კარის მეხოტბეთა დრო წარსულს უნდა ჩაბარდეს. ამასთან, 1668 წელს დაწესებული პოეტ-ლაურეატის თანამდებობის გაუქმების წინადადება სწორედ იმ ქალბატონმა გამოთქვა, რომელიც ამ თანამდებობის დაკავების ერთ-ერთი რეალური კანდიდატია.
რატომ მოითხოვს ბრიტანელი პოეტი ქალი, ვენდი კოუპი პოეტ-ლაურეატის ოფიციალური თანამდებობის გაუქმებას? ამ შეკითხვას ის ჟურნალისთვის ,,Royal Society of Literature Review”
მიცემულ ინტერვიუში პასუხობს და აღნიშნავს, რომ პოეტ-ლაურეატისგან ზედმეტად ბევრს ელოდებიან და რომ კარგ მელექსეს ღირშესანიშნავ მოვლენებზე წერა თანამდებობისგან დამოუკიდებლადაც შეუძლიაო.
ამჟამად ეს თანამდებობა იქ ენდრიუ მოუშენს უკავია. ის ათი წელია, რაც პოეტ-ლაურეატის ვალდებულებებს პირნათლად ასრულებს. თუმცა, ამა წლის მარტში პენსიაზე გადის და ვინ დაიკავებს აღნიშნულ პოსტს ან იარსებებს თუ არა იგი კვლავაც, ჯერ-ჯერობით უცნობია. ერთი კი მნიშვნელოვანია, ბრიტანეთის საზოგადოების ცნობილი წარმომადგენელი კარის მეხოტბეობის წინააღმდეგ ილაშქრებს.
საქართველოსგან განსხვავებით, ბრიტანეთში ეს თანამდებობა ოფიციალურად არსებობს და ამის შესახებ ცნობილია. საზოგადოებამ კარგად იცის რას უნდა ელოდოს პოეტისგან, რომელსაც ამ საქმიანობისთვის ყოველწლიურად ხუთი ათას ფუნტს უხდიან და ზედ ერთ კასრ ღვინოსაც აყოლებენ.
მართალია, საქართველოში ეს თანამდებობა ოფიციალურად აღარ არსებობს - მონარქიული წყობის გაუქმებას ხომ ,,სამეფო კარის მეხოტბეთა” ინსტიტუტის დაშლაც მოჰყვა. თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ დღეს ,,კარის მეხოტბეთა” ნაკლებობას განვიცდით. ამ სახელის მატარებელია ყველა, ვინც ,,სამეფო კართან” დაახლოების მიზნით, ჩვენს თვალწინ იცვლის პოზიციებს და საკუთარ პრინციპებსაც (ხშირად შემოქმედებითს) ღალატობს.
რა მოეთხოვება პოეტ-ლაურეატს? უპირველესად ის, რომ არ გამოხატოს უკმაყოფილება, ღვარძლი და სიბრაძე იმის მიმართ, რაც ქვეყანაში ხდება და ეს ყველაფერი ნაწარმოებებში არ ასახოს. ბრიტანეთის სამეფო კარის ,,მოთხოვნას”, მას-მედიის წარმომადგენლები არაფრად აგდებენ და საკუთარ თავს და საზოგადოებას ჯანსაღი კრიტიკისკენ მოუწოდებენ.
ჯანსაღი კრიტიკის ხსენებაზე მახსენდება საქართველო, სადაც ჩვენი ,,სამეფო კარი” კულტურის სფეროში მიმდინარე პროცესებსა და სიახლეებზე, ან პრესის ფურცლებზე გამოქვეყნებულ წერილებზე წარმოდგენას ზედაპირულად, საკუთარი თვალით კი არა, მათთან დაახლოებული პირების ნაამბობით იქმნის. მთავარი ხელისუფალის სიტყვებს თუ დავუჯერებთ, ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ თბილისის თეატრების სხვადასხვა ტიპის სცენებზე სპექტაკლები ანშლაგით მიდის და მათი რეგიონებში წარმოდგენის გარდა სხვა პრობლემა აღარ გვაქვს... ერთი შეხედვით ყველაფერი რიგზეა მაშინ, როდესაც მართლაც დასაფიქრებელია წარმოდგენების მხატვრულ ხარისხთან თუ მომავალი თაობის ხეირიან აღზრდასთან დაკავშირებული საკითხები. იქნებ დადგეს დრო და საქართველოს ,,სამეფო კარის” დრამატურგ-ლაურეატის თანამდებობა დასჭირდეს, ვინ უნდა დაიკავოს ის, თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტში ხომ დრამატურგიის ფაკულტეტი გაუქმებულია?
ბრიტანეთში ამ თანამდებობის გაუქმების მოთხოვნით ე.წ. ინტელიგენციის წარმომადგენელი გამოდის. ჩვენთან კი, ქართული ინტელიგენციის ხსენებაზე უმალ იმაზე იწყებენ საუბარს, რამდენი ინდაური ჩამოურიგეს მათ საახალწლოდ. ამით ბევრმა ისიც კი გამოთვალა თუ რა ,,ღირს” დღეს ქართული ინტელიგენცია... მაგრამ საქმის არსი ამაში არ არის - იქ ერთი ყავთ დამ ის თანამდებობას აუქმებენ, აქ კი - ოფიციალურად არ არსებობს, მაგრამ რამე რომ იყოს, იქნებ დაეკანონებინათ კიდეც და რომელ ჯანსაღ კრიტიკაზეა ლაპარაკი...
ვენდი კოუპს თუ მივუბრუნდებით, ის, ძირითადად, ყოველდღიურობის ამსახველ თხზულებებს ქმნის. მიიჩნევს, რომ კარგი პოეზიის შეკვეთით დაწერა შეუძლებელია. ამის მაგალითად მას ყოფილი პოეტ-ლაურეატის ჯონ ბეტჯემანის პოემა მოჰყავს, რომელიც ბრიტანეთის დედოფლის ელისაბედ მეორის ქალიშვილს, პრინცესა ანას ქორწინებას ეძღვნება. ,,მე მახსოვს, როგორ დავნაღვლიანდი; მე ვფიქრობდი: ,,მას ეს არ უნდა გაეკეთებინა”. ჩემი აზრი არ შეცვლილა”, - წერდა ჯონ ბეტჯემანი.
ვენდი კოუპის აზრით, პოეტი, ისევე როგორც ნებისმიერი შემოქმედი, თავისუფალლი უნდა იყოს და მხოლოდ ის წეროს, რაც მოესურვება. ენდრიუ მოუშენზე კი აღნიშნავს, ის ბევრს მუშაობდა და არც სულელურად გამოიყურებოდაო...
თავად მოუშენი კი ხშირად ჩივის, სამეფო კარის ოჯახისთვისწ ერა უმადური საქმეაო... თანამდებობის ,,ხათრით” მან ისეთი ნაწარმოები შექმნა, როგორებიცაა: დედოფალ ელისაბედ მეორისა და პრინც ფილიპის ქორწინებიდან 60 წლისთავისადმი მიძღვნილი პოემა, ასევე, პრინც ჩარლზისა და აწ გარდაცვლილი პრინცესა დიანას უფროსი ვაჟის - პრინც უილიამის 21 წელთან დაკავშირებით შექმნილი ლექსი...
აღსანიშნავია, რომ 1668 წლიდან დაწესებული ეს თანამდებობა პოეტ-ლაურეატებს მთელი სიცოცხლის განმავლობაში ეკავათ, ისინი სამეფო კარის თანამშრომლებად ითვლებოდნენ და ამისათვის ყოველწლიურად ათას ფუნტსა და ღვინით სავსე კასრსაც იღებდნენ. ენდრიუ მოუშენის შემთხვევაში კი, გამონაკლისი დაუშვეს და როგორც ზემოთ აღვნიშნე, გასამრჯელო მას ხუთი ათას ფუნტამდე გაუზარდეს.
ცნობისათვის, ენდრიუ მოუშენამდე პოეტ-ლაურეატის თანამდებობა ტედ ჰიუზენს ეჭირა. ბრიტანეთის ისტორიას სულ 19 პოეტ-ლაურეატი ახსოვს. ყველაზე დიდხანს ეს თანამდებობა ალფრედ ტენისონს - 42 წელი - ეკავა.
როგორ მინდა, რომ საქართველოშივ არსებობდეს ,,კარის მეხოტბის” პოსტი და მის გაუქმებას ვითხოვდეთ, ვიდრე არ არსებობდეს და ერთ ადამიaნს მაინც ჰქონდეს, თუნდაც არაოფიციალურად, მისი დაკავების სურვილი.
No comments:
Post a Comment