ქვეყანაში არ არსებობს კულტურის პოლიტიკა და დღემდე გადაუჭრელი პრობლემის სიმწვავე რეგიონალურ თეატრებში თვალშისაცემია. ისინი ადგილობრივი მუნიციპალიტეტებიდან ფინანსდებიან. შესაბამისად, მათი სადადგმო ხარჯები განსხვავებულია და უმეტესად - მწირი. ასეთ პირობებში, რაზე კეთდება არჩევანი და რას გვთავაზობენ ისინი?
ფოთის ვალერიან გუნიას სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრის მაგალითზე შეიძლება ითქვას, რომ არჩევანი გაკეთდა პროექტზე, რომელშიც უცხოელები მონაწილეობენ. ამ შემთხვევაში საქმე ეხება ავსტრიელი დრამატურგის - პიტერ ტურინის პიესას - ,,ვირთხებზე ნადირობა” (ქართული ადაპტაციის ავტორია ლევან ხეთაგური), რომლის რეჟისორია რალფ ზიბელტი (გერმანია), ხოლო სცენოგრაფი - მაქს ჯულიან ოტო (გერმანია). სპექტაკლის პრემიერა 2009 წლის 28-29 იანვარს შედგა. სულ რამდენიმე დღის წინათ, თბილისელმა მაყურებელმა ის თავისუფალი თეატრის სცენაზე ნახა.
აღნიშნული პროექტი გოეთეს ინსტიტუტისა და 2008 წელს ჩამოყალიბებული საქართველოს რეგიონალური თეატრების ქსელის (გრტნ) მხარდაჭერით განხორციელდა. როგორც შევიტყვეთ, უცხოელი რეჟისორის ჰონორარი გოეთეს ინსტიტუტმა გადაიხადა, სადადგმო ხარჯები კი ადგილობრივი ბიუჯეტიდან, რომელიც სულ 220 000 ლარს შეადგენს, გამოიყო.
რალფ ზიბერტი, როგორც შემოქმედი, ჩვენთვის უცნობია. მის შესახებ მხოლოდ ის ვიცით, რომ 1945 წელს, ქალაქ ესენში დაიბადა. არის ტუმინინის თეატრის (გერმანია) სამხატვრო ხელმძღვანელი, მუშაობდა ბოხუმისა და ჰამბურგის თეატრებში. თუმცა, მისი შემოქმედებითი შესაძლებლობების შესახებ მხოლოდ საქართველოში, კერძოდ ფოთში, განხორციელებული სპექტაკლის მაგალითზე შეგვიძლია ვიმსჯელოთ.
რეჟისორმა არჩევანი გააკეთა პიესაზე, რომელშიც სულ ორი პერსონაჟი მონაწილეობს. მოქმედება ვითარდება ნაგავსაყრელზე, სადაც მამაკაცი ქალს ერთგვარ თამაშში ითრევს. რეჟისორის ამოცანაა აჩვენოს თუ როგორ კარგავენ ისინი ადამანის სახეს და ვირთხებს ემსგავსებიან. ბოლოს მათ ხოცავენ, როგორც ჩასუქებულ მღრნელებს.
აქ რთულია ისაუბრო რეჟისორულ მიგნებებზე. რალფ ზიბერტი პრობლემას არ უღრმავდება და არც ამძაფრებს. ის სათქმელს მარტივად აგებულ სცენებში ატევს და მთავარი ამოცანის გადაჭრას მსახიობებსა და სცენოგრაფს ანდობს. ამ სპექტაკლის მხატვრული გაფორმება, როგორც უკვე აღვნიშნე, მაქს ჯულიან ოტოს ეკუთვნის. ვიცით, რომ ის 1972 წელს, მიუნხენში დაიბადა. არის კინოს მხატვარი, ილუსტრატორი, მუშაობს ანიმაციაში. მისი ნამუშევრები გამოფენილია ბერლინის, პოსტდამისა და მიუნხენის გალერეებში. მისი შემოქმედებითი ცხოვრება თეატრს 2004 წლიდან დაუკავშირდა. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში მხატვრის ამოცანაა შექმნას ისეთი გარემო, რომელიც თავს ნაგავსაყრელზე ამოგაყოფინებს. სცენაზე მუქი ცისფერი პოლიეთილენი აფენია, იქვე მიმობნეულია უსარგებლო ნივთები თუ ძველმანები, ცენტრალურ ნაწილში კი დგას ხის სადგარი, რომელზეც გადაჭიმულია ნახატი მანქანის გამოსახულებითა და წარწერით _ თჰე პოწერ ოფ დრეამს. აქ ერთადერთი მოძრავი დეტალია კიბე, რომელიც ნახატის შუაგულიდან იხსნება. აი, სულ ეს არის. ასეთი მწირი გამომსახველობითი საშუალებებით იქმნება განწყობა, რომელიც მაყურებელში უსიამოვნო განცდას ბადებს. იხატება გარემო, რომელშიც სუნთქვა ჭირს, რადგანაც ირგვლივ ყველაფერი ლპება და იხრწნება. და თუ მხოლოდ ეს იყო რეჟისორის ამოცანა, მაშინ ის გადაჭრილია.
ფოთის თეატრის დასი სულ 20 მსახიობისგან შედგება. მათ შორის გერმანელმა რეჟისორმა არჩევანი ორზე - ჯანო იზორიასა და მარიკა ბუკიაზე გააკეთა. რა შეიძლება ითქვას მათზე? თუ დღეს თანამედროვე ქართული თეატრის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა კარგი მეტყველებაა და ამით თითზე ჩამოსათვლელი მსახიობები გამოირჩევიან, ამ შემთხვევაში ორის (განსაკუთრებით კი მარიკა ბუკიას) მეტყველება მაყურებელს ყურს არ ჭრიდა და მათი სიტყვები დარბაზში ისმოდა. ამ სპექტაკლის პერსონაჟები ერთმანეთს მხოლოდ ნაკლოვანებებზე მიუთითებენ. თუმცა, გაუცხოების პრობლემა, რომელიც დიალოგებში იკითხება, მსახიობების მიერ წარმოჩენილი არ არის და არც ტრაგიკულობის განცდა გეუფლება. ,,ფოთის თეატრში თუ ასეთი სპექტაკლები იდგმებოდა, არ ვიცოდითო”, _ აღნიშნავდნენ თავისუფალ თაეტრში შეკრებილნი სპექტაკლის დასასრულს. მათი ასეთი შეფასება, სავარაუდოდ, იმან გამოიწვია, რომ მსახიობები წარმოდგენის ბოლოს სცენაზე საცვლების ამარა იდგნენ.
აღნიშნული სპექტაკლი, მხატვრული თავლსაზრისით, მოვლენა არ გახლავთ, მაგრამ რამდენადმე გამოირჩევა, კერძოდ: ფოთის თეატრის მსახიობებს გერმანელ რეჟისორთან თანამშრომლობის საშუალება მიეცათ. მან არტისტებს თანამედროვე დრამატურგის ნაწარმოები გააცნო და მათ გადასაჭრელად ახალი ამოცანები წაუყენა. ეს ინიციატივა საინტერესო აღმოჩნდა.
,,ვირთხებზე ნადირობა” შესაძლებელია გერმანიაშიც წარმოადგინონ. ამასთან დაკავშირებით მოლაპარაკებები უკვე მიმდინარეობს და როგორც ფოთის თეატრის მმართველმა _ თენგიზ ხუხიამ გვითხრა, რალფ ზიბერტთან თანამშრომლობა მომავალშიც გაგრძერლდება და კიდევ უფრო გაღრმავდება.
სიახლეებს რაც შეეხება, აღსანიშნავაი, რომ საქართველოს რეგიონალური თეატრების ქსელში, დაახლოებით, უვნისის თვეში, ზუგდიდისა და ქუთაისის თეატრებიც გაწევრიანდებიან. ამ გაერთიანების მიზანია: რეგიონალური თეატრები ერთმანეთს გვერდში ამოუდგნენ და დაეხმარონ, მოხდეს შემოქმედებითი ძალების ერთი თეატრიოდან მეორეში გადანაწილება და ერთობლივი პროექტების განხორციელება. შევიტყვეთ, რომ ქსელის ინიციატივით, მომზადდება საერთო ვებ გვერდი, სადაც განთავსდება ინფორმაცია მასში გაწევრიანებული თეატრების შესახებ. მასალის მოძიება უკვე დაწყებულია.
ფოთის თეატრი კულტურის სახლში მას შემდეგ ფუნქციონირებს, რაც პრეზიდენტისა და საქართველოს კათალიკოს პატრიარქის, ილია მეორის გადაწყვეტილებით ფოთის თეატრის ძველი შენობა ეკლესიას დაუბრუნდა და თეატრისთვის ახალის მშენებლობა დაიწყო. ამ თაეტრის მმართველი იმედოვნებს, რომ ნაგებობა, სადაც ფოთის თეატრი დაიდებს ბინას, კულტურის ცენტრად გადაიქცევა და სხვა თეატრებს ხშირად უმასპინძლებს.
No comments:
Post a Comment