მუზეუმი, როგორც მულტიმედიური ორგანიზაცია

ლონდონის მუზეუმების დირექტორთა ახალი ინიციატივა

საქართველოში სამუზეუმო საქმე თანამედროვე სტანდარტებზე გადასვლას ახლა იწყებს. მსოფლიოში კი ამ მიმართულებით ფიქრი დიდი ხნის წინათ დაიწყეს და საბოლოოდ, ეს საქმიანობა ისე განავითარეს, რომ ყველასათვის ცნობილი მუზეუმების ხელმძღვანელები უკვე ამ დარგის მომავალსაც წინასწარმეტყველებენ.

მსოფლიოს კულტურული მემკვიდრეობის უკეთ წარმოსაჩენად წინგადადგმულ ნაბიჯებს ჩვენ რამდენადმე ჩამოვრჩით. აქ ცალკეული პროექტები, ძირითადად, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ინიციატივით ხორციელდება, რაც ერთგვარი მცდელობაა იმისა, რომ ამ დარგის საკეთილდღეოდ გადადგმულ ნაბიჯებს ეტაპობრივად მაინც დავეწიოთ და ერთი ისეთი ლაბორატოარია მაინც შევქმნათ, რომელიც ევროპულ სტანდარტებს გაუტოლდება და სარესტავრაციო ნამუშევართა გადარჩენის საკითხს სათანადოდ მოგვიგვარებს. და ეს მაშინ, როდესაც ლონდონის ორი ცნობილი მუზეუმის დირექტორი – ნილ მაკგრეგორი (ბრიტანეთის მუზეუმი) და ნიკოლას სეროტა (გალერეა ,,ტეიტი”) – აცხადებს, რომ მომავალში მუზეუმები ,,მულტიმედიურ ორგანიზაციებად” გადაიქცევიან, რამდენადაც ინტერნეტი ტრანსფორმირებას ახდენს კოლექციასა და დამთვალიერებელს შორის არსებული ურთიერთობის. ასეთი პროგნოზი მათ ლონდონის ეკონომიკის სკოლაში გამართული ხელოვნების წიგნების გამოცემაზე ორიენტირებული Thames & Hudson-ის 60 წლისთავისადმი მიძღვნილ საღამოზე გამოთქვეს. მაკგრეგორისა და სეროტის შეხედულებებზე The Guardian-მაც დაწერა.

ორივე დირექტორის მოსაზრებით, მომავალი აიძულებს მუზეუმებს გახდნენ გამომცემლები. მათ მიაჩნიათ, რომ კურატორებსა და დამთვალიერებელს შორის არსებული უერთიერთზემოქმედების ხარისხი საკმარისი არ არის და ის მასალების ინტერნეტში განთავსებას მოითხოვს. ,,მოსალოდნელია დიდი ბიძგი იმისათვის, რომ წარმოიქმნას, ერთგვარი, წყალგამყოფი იმ ორგანიზაციებს შორის, რომლებიც იყენებენ ახალ შესაძლებლობებს და რომლებიც ამის გაკეთებას ვერ ახერხებენ”, - განაცხადა ნიკოლას სეროტამ.

აღნიშნულ შეხვედრაზე ნილ მაგრეგორს კითხვა ბრიტანეთის მუზეუმში დაცული პართენონის ქანდაკებების ათენში დაბრუნებაზეც დაუსვეს. ბერძნების მიერ ბრიტანელების მისამართით გამოთქმული კატეგორიული მოთხოვნების საკითხი დღეს განსაკუთრებით აქტუალურია. თუმცა, ისიც ფაქტია, რომ დათმობა არც ერთ მხარეს არ უნდა და საერთოდ შედგება თუ არა რაიმე სახის გარიგება, ჯერ-ჯერობით უცნობია. მუზეუმის დირექტორმა შეკითხვაზე პასუხს თავი ვერ აარიდა და აღნიშნა, რომ ახლა საჭიროა ფიქრი და განსჯა იმაზე თუ როგორ მიაღწიონ დიდი ბრიტანეთისა და საბერძნეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებმა იმას, რომ ეს ქანდაკებები აფრიკასა და ჩინეთში დაათვალიერონო... ,,თუმცა, საბერძნეთის ხელისუფლება საკუთარ პოზიციას ნათლად გამოხატავს და ქანდაკებების გატანას არაკანონიერად მიიჩნევს. შესაბამისად, მსგავსი მოლაპარაკებების წარმოება შეუძლებელია, რაც ძალიან სამწუხაროა”, - დასძინა მაგრეგორმა.

ისევ ქართულ რეალობას რომ დავუბრუნდეთ, თუ დღეისათვის მსოფლიო მასშტაბის მუზეუმების ,,თავსატეხი” კოლექციათა გამდიდრება, მათი დაცვა და პოპულარიზაციაა, საქართველოში ინიციატივები, ძირითადად, სამუზეუმო ინფრასტრუქტურის განვითარებაზეა ორიენტირებული. ფონდების გამდიდრებას აქ მნიშვნელოვნად შეუწყო ხელი ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის პროექტის ფარგლებში განხორციელებულმა არქეოლოგიურმა ექსპედიციებმა. ამის მაგალითია ცოტა ხნის წინათ ახალციხეში, ივ. ჯავახიშვილის სახელობის სამცხე-ჯავახეთის ისტორიის მუზეუმში გახნილი ექსპოზიცია, სადაც 800 ექსპონატი პირველად გამოიფინა. თუმცა, ის, რაც საქართველოს საზღვრებს გარეთ ხდება, მიზანია, რომლისკენაც უნდა ვისწრაფვოდეთ. ჩვენსა და მათ შორის განსხვავება ამ სფეროსადმი დამოკიდებულებაშიც ჩანს. მსოფლიოში ,,გავრცელებული” ეკონომიკური კრიზისის მიუხედავად, ამ დარგის განვითარებაზე ქველმოქმედებიც ფიქრობენ და ზრუნავენ. იქ მუშაობს ,,ახალი შესყიდვების პროგრამა”, რომელსაც ფინანსურად ერთი საქველმოქმედო ფონდი, Art Fund -ი უზრუნველყოფს. ამ პროექტის ფარგლებში ხორციელდება ისეთი ინიციატივები, რომლებიც კოლექციების ახალი ექსპონატებით შევსებას ითვალისწინებს. ამ სფეროს სპექციალისტებს ემახსოვრებათ მოვლენა, როდესაც ზემოთ აღნიშნულმა ფონდმა თანამედროვე ხელოვნების ნიმუშების შესაძენად 5 ბრიტანულ მუზეუმს მილიონი ფუნტი სტერლინგი გადასცა. ამ ნაბიჯის გადადგმის სურვილი კი ამ საქველმოქმედო ორგანიზაციის წარმომადგენლებს მაშინ გაუჩნდათ, როდესაც მათ ,,შენიშნეს”, რომ ბრიტანული მუზეუმები დაუმსახურებელ იგნორირებას უკეთებენ უცხოელ აქტუალურ მხატვრებსა და სკულპტორებს. აღნისნული ფაქტი კიდევ ერთი მაგალითია იმისა, რომ ევროპაში ფული მარტო კლანების ხელში არ არის და მას მოქალაქეობრივი პოზიციით გამორჩეული, საკუთარი ქვეყნის ერთი რომელიმე დარგის განვითარებაზე დაფიქრებული ადამინებიც განკარგავენ.